Οι περιοχές εφαρμογής της μεθόδου Tomatis

Η μάθηση αφορά όλους τους μηχανισμούς με τους οποίους ένα άτομο κατακτά τη γνώση και την αυτοματοποιεί. Είναι η ικανότητα να τροποποιεί την συμπεριφορά του κατάλληλα, συστηματικά και μόνιμα ανάλογα με τα ερεθίσματα, τις πληροφορίες που λαμβάνει ή τα εξωτερικά γεγονότα που βιώνει. Η μάθηση εξαρτάται από την ικανότητα ενός ατόμου να τροποποιεί τη συμπεριφορά του ανάλογα με τις εμπειρίες που βιώνει. Υπάρχουν πολλοί τρόποι μάθησης, όπως η μάθηση μέσω της ανταμοιβής, μέσω της αποτυχίας, μέσω της μίμησης, μέσω της επανάληψης, μέσω της δημιουργικότητας. Όποιος και αν είναι ο τρόπος, η μάθηση συνιστά την ικανότητα του εγκεφάλου να αναδιοργανώνει διαρκώς και μόνιμα το νευρωνικό δίκτυο για να ενσωματώσει και να διευκολύνει την εφαρμογή νέων συμπεριφορών. Αυτό ονομάζεται "πλαστικότητα του εγκεφάλου". Λόγω της πλαστικότητας του εγκεφάλου, όταν το ίδιο γεγονός επαναληφθεί πολλές φορές η ανταπόκριση του ατόμου μέσω της προσαρμογής της συμπεριφοράς του είναι ταχύτερη, με μεγαλύτερη ακρίβεια και γίνεται πιο διαισθητικά.

Mέσω των ηχητικών αντιθέσεων που είναι προσαρμοσμένες ώστε να εκπλήσσουν τον εγκέφαλο με φυσικό τρόπο, η μέθοδος Tomatis^® ενεργεί στη πλαστικότητα του εγκεφάλου. Πιο συγκεκριμένα βοηθά τον εγκέφαλο να αναπτύξει μηχανισμούς ανίχνευσης και ανάλυσης των αλλαγών. Η μέθοδος Tomatis^® είναι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχει στόχο να εκπαιδεύσει το άτομο να δώσει ιδιαίτερη προσοχή σε εξωτερικά αλλά και σε νέα ερεθίσματα. Διευκολύνει την ενσωμάτωση των νέων πληροφοριών και επιτρέπει στον μαθητή να βελτιώσει την γενική ακαδημαϊκή επίδοσή του. Αυτός είναι και ο λόγος που η μέθοδος Tomatis^® αυτή τη στιγμή προσφέρεται σε εκατοντάδες δημόσια και ιδιωτικά σχολεία παράλληλα με το υπάρχον εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο σχολείο το παιδί μαθαίνει κατά κύριο λόγο από τα λάθη του. Ενώ είναι φυσιολογικό και απαραίτητο να κάνει κανείς λάθη για να βελτιωθεί, τα συνεχή και μονίμως επαναλαμβανόμενα λάθη μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το παιδί αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες.

Αυτά τα μαθησιακά προβλήματα δεν σχετίζονται με τη νοημοσύνη, αλλά χαρακτηρίζουν μια δυσκολία στο να λειτουργήσει κατάλληλα το νευρωνικό δίκτυο ή συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Ο σκοπός της μεθόδου Tomatis^® είναι να μπορέσει το παιδί να δημιουργήσει αντισταθμιστικές στρατηγικές. Με άλλα λόγια, δεν είναι δυνατό να εξαλειφθούν πλήρως όλες οι επιπτώσεις μιας μαθησιακής δυσκολίας, αλλά είναι δυνατόν να αντισταθμιστούν μέσω της μεθόδου, επιτρέποντας στον εγκέφαλο να εκμεταλλευτεί άλλα νευρωνικά δίκτυα. Για παράδειγμα, όσον αφορά τις μαθησιακές δυσκολίες που σχετίζονται με τη γλώσσα, η μέθοδος Tomatis^® διευκολύνει την αποκωδικοποίηση και την ανάλυση του ήχου και μπορεί να προσφέρει αξιοσημείωτη βοήθεια σε περιπτώσεις δυσλεξίας, ενισχύοντας τα αποτελέσματα της λογοθεραπείας.

Η φωνή

 Η ακρίβεια με την οποία προσλαμβάνουμε και αναλύουμε έναν ήχο, καθορίζει την ικανότητά μας να τον αναπαράγουμε. Η ποιοτική μετάδοση της φωνής προϋποθέτει καλή αυτο-ακρόαση, δηλαδή, απαιτεί την ικανότητα να ακούει κανείς τη δική του φωνή και να είναι σε θέση να εκτιμά την ποιότητα την έντασή της και την πιστότητα της.

Ο ήχος της φωνής μας μεταδίδεται στο αυτί κυρίως μέσα από την δόνηση των οστών στο κρανίο: αυτή είναι η "οστέινη αγωγιμότητα". Σε αντίθεση "αέρινη αγωγιμότητα" είναι οι ήχοι που προέρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον. Οι ήχοι αυτοί αναλύονται από τον εγκέφαλο ο οποίος με τη σειρά του προσαρμόζει τη φωνή μας κατάλληλα ανάλογα με το ερέθισμα. Έτσι, υπάρχει ένα μπρός - πίσω ανάμεσα στα αυτιά μας, το μυαλό μας και τη φωνή μας. Αυτή είναι η αρχή της φυσικής ακουστικής ανάδρασης. Όταν αυτή η ανάδραση (auditory feedback loop) διαταραχθεί, συνήθως από συναισθηματικές ή άλλες αιτίες, διαταράσσεται η ακρόασή μας επηρεάζοντας παράλληλα τη φωνή μας. Αυτό συμβαίνει γιατί επιδρά στο ρυθμό, τον τόνο, το χρώμα ή και την ένταση της φωνής.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απροθυμία για επικοινωνία, δυσκολία στην ομιλία, διαταραχές στην προσωδία, έλλειψη ευχέρειας λόγου, έλλειψη ρυθμού ομιλίας, έλλειψη ακρίβειας, αστάθεια στην ένταση, έλλειψη εκφραστικότητας στη φωνή, φωνή με έντονη οξεία ή ένρινη χροιά που στερείται έκφρασης ή έντασης.

Επιδρώντας αποτελεσματικά στο ακουστικό κύκλωμα ανάδρασης οστέινα και αέρινα,η μέθοδος Tomatis® στοχεύει στην αποκατάσταση της αλληλεπίδρασης που υπάρχει ανάμεσα στον εγκέφαλο, τα αυτιά και τη φωνή.

Γλώσσα

Επηρεάζοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ του αυτιού, της φωνής και του εγκεφάλου, η μέθοδος Tomatis® μπορεί επίσης να βοηθήσει τους ανθρώπους με διαταραχές λόγου. Ο προφορικός λόγος αποτελείται από μια σύνθετη αλυσίδα ήχων που αρθρώνονται με συγκεκριμένο ρυθμό και εκφέρονται με συγκεκριμένη αλληλουχία. Αυτός ο ρυθμός βασίζεται στο ύψος και στη διάρκεια των μεταδιδόμενων συχνοτήτων και στο εύρος έντασης κάθε ήχου. Ο ρυθμός της γλώσσας χαρακτηρίζεται κυρίως από τον επιτονισμό των λέξεων και τα μακρά φωνήεντα. Η ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε συνειδητά αυτούς τους ήχους –φωνημικές μονάδες του λόγου-λέγεται "φωνολογική ενημερότητα". Η φτωχή φωνολογική ενημερότητα είναι μία δυσκολία στην πρόσληψη αλλά και στην επεξεργασία των ήχων της γλώσσας.

Αποκαθιστώντας άμεσα τη σωστή λειτουργία της φωνής και μεταδίδοντάς τόσο αέρινα όσο και οστέινα, η μέθοδος Tomatis® προωθεί την επίγνωση των βασικών ήχων και μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά με διαταραχές του λόγου, παράλληλα με οποιαδήποτε άλλη επαγγελματική υποστήριξη.

Αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της κίνησης για τη διατήρηση της φυσικής κατάστασής μας, αλλά δεν συνειδητοποιούμε πάντα ότι είναι επίσης σημαντικό να διατηρήσουμε τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου μας. Ένας τρόπος για να διεγείρουμε τον εγκέφαλο μας είναι μέσω αισθητηριακών μηνυμάτων ώστε να τον ενεργοποιήσουμε και να τον χαλαρώσουμε. Καθώς το αυτί είναι η πιο σημαντική οδός αισθητηριακών μηνυμάτων για το ανθρώπινο σώμα, μπορεί κανείς να κατανοήσει εύκολα ότι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των λειτουργιών του εγκεφάλου. Όταν όμως ο εγκέφαλος ενεργοποιήσει ένα προστατευτικό μηχανισμό η αισθητηριακή διέγερση δυσχεραίνεται. Ένας τέτοιος μηχανισμός μπορεί να τεθεί σε λειτουργία μετά από ένα τραυματικό γεγονός - συναισθηματικό σοκ. Ο εγκέφαλος τείνει επίσης προοδευτικά να αυτοπροστατεύεται όταν το εξωτερικό περιβάλλον γίνεται αγχωτικό ή ιδιαίτερα απαιτητικό. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν κάποιος ανασυγκροτεί τη ζωή του, έχει αυξημένες ευθύνες  ή δέχεται κοινωνική πίεση και ούτω καθεξής.

Η μέθοδος Tomatis® επιδρά στο λιμπικό ή μεταιχμιακό σύστημα (εσωτερικά του εγκεφαλικού φλοιού) το οποίο συνδέεται με το ακουστικό σύστημα. Αυτό το μέρος είναι, μεταξύ άλλων, υπεύθυνο για τη διαχείριση του συναισθήματος, τη συμπεριφορά, τα κίνητρα, τη μνήμη και τη μάθηση. Έτσι η μέθοδος Tomatis®, με τη επίδρασή της στο μεταιχμιακό σύστημα και τον προμετωπιαίο φλοιό, βοηθά αποτελεσματικά στη διαχείριση των συναισθηματικών διαταραχών που σχετίζονται με την κατάθλιψη και το άγχος. Επίσης, έχει άμεσα αποτελέσματα στη διαχείριση του στρες.

Το αυτί δεν είναι "μόνο" το πιο ισχυρό αισθητήριο όργανο του ανθρώπινου σώματος αλλά είναι επίσης υπεύθυνο για την κίνηση.Το αιθουσαίο στο εσωτερικό τμήμα του αυτιού ενημερώνει τον εγκέφαλο για την παραμικρή σωματική κίνηση και συμμετέχει ενεργά στις κινητικές δεξιότητες και στον συντονισμό. Λειτουργεί ως μεταβιβαστής των αισθητηριακών πληροφοριών και έχει άμεση επίδραση (μαζί με άλλα μέρη του σώματος) στις κινητικές δεξιότητες, πλευρίωση, ρύθμιση του μυϊκού τόνου και καθετότητα.

Δυσκολίες κινητικών δεξιοτήτων και συντονισμού μπορούν να συνδέονται με δυσλειτουργίες στο αιθουσαίο σύστημα και μπορεί να προκαλέσουν καθυστερήσεις στην απόκτηση δεξιοτήτων ή στην εκτέλεσή τους κατά τη διάρκεια ανάπτυξης του παιδιού όπως στο περπάτημα, στο τρέξιμο, στο άλμα, στο συντονισμό χεριών και ποδιών κατά το συγχρονισμό σε κάποιο ρυθμό. Μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε ζάλη, απώλεια της ισορροπίας, ναυτία και δυσκολία στήριξης του σώματος.

Μέσω της μετάδοσης ρυθμικών ήχων, η μέθοδος Tomatis® επιδρά άμεσα στο αιθουσαίο σύστημα και έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην κινητική λειτουργία, στη ρύθμιση του μυϊκού τόνου και στη στάση του σώματος. Επιπλέον, παρεμβαίνοντας με φυσικό τρόπο στην ακουστική πλευρίωση, η μέθοδος Tomatis® συμβάλλει στη βελτίωση του συντονισμού της κίνησης της δεξιάς και της αριστερής πλευράς του σώματος.

Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ΔΑΔ)χαρακτηρίζoνται μεταξύ άλλων από τη δυσκολία αλληλεπίδρασης του ατόμου με το εξωτερικό περιβάλλον και ιδιαίτερα παρατηρείται η έλλειψη ανάγκης κοινωνικής επαφής. Μια θεωρία είναι ότι υπάρχει δυσλειτουργία των καθρεπτικών νευρώνων. Αυτοί οι νευρώνες διαχέονται σε όλο τον εγκέφαλο. Έχουν σημαντικό ρόλο, επειδή κινητοποιούν τη λειτουργία περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην κίνηση και τη γλώσσα, και ενεργοποιούνται όταν κάποιος εκτελεί μία πράξη αλλά και όταν την παρατηρεί να εκτελείται. Στην πραγματικότητα, είναι απαραίτητες για την αποκωδικοποίηση των πράξεων, των προθέσεων και των συναισθημάτων των άλλων.

Αυτοί οι νευρώνες μεταδίδουν σήματα για το σχεδιασμό της κίνησης και την εκτέλεσή της, αισθανόμαστε άμεσα τι κάνουν ή τι παθαίνουν οι άλλοι γύρω μας και αποκτούμε ενσυναίσθηση. Με άλλα λόγια, μας βοηθούν να μπούμε στη θέση του άλλου και να ανταποκριθούμε με την ανάλογη συμπεριφορά. Συνεπώς, διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην κοινωνική μας αλληλεπίδραση, είτε πρόκειται για απλές ενέργειες, όπως ένα χαμόγελο, είτε σχετίζονται με τα συναισθήματα των άλλων.

Η μέθοδος Tomatis® δίνει ώθηση στη διαδικασία της εγρήγορσης, της ετοιμότητας και της πρόβλεψης. Στην παθητική φάση ακρόασης, λόγω των μουσικών αντιθέσεων, ο εγκέφαλος προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τα αποτελέσματα των αλλαγών. Στην ενεργητική φάση ακρόασης, καθώς μιλάμε παρέχουμε ένα ηχητικό σήμα που τροποποιείται αυτόματα από τη συσκευή. Ως αποτέλεσμα, ο εγκέφαλός μας ανταποκρίνεται προσαρμόζοντας τη φωνή μας για να την αντιστοιχίσει με τον ήχο που προσλαμβάνει. Η μέθοδος με τον τρόπο αυτό στοχεύει συγκεκριμένα και άμεσα στους καθρεπτικούς νευρώνες του προφορικού λόγου. Έτσι η μέθοδος Tomatis® μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους των οποίων οι διαταραχές χαρακτηρίζονται από καθυστερήσεις στη γνωστική ανάπτυξη, στην επικοινωνία και στην κοινωνική αλληλεπίδραση ή με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ASD) και συμπεριφορές που μπορεί να σχετίζονται με: σύνδρομο Asperger, διαταραχή αισθητηριακής επεξεργασίας, ή σύνδρομο Down.

Ως εκ τούτου, η μέθοδος Tomatis® μπορεί να είναι αποτελεσματική σε αυτές τις διαταραχές και να εφαρμοστεί παράλληλα με άλλες μεθόδους παρέμβασης.

Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του, το παιδί πρέπει να μαθαίνει να επιλέγει τα ηχητικά στοιχεία τα οποία είναι συμβατά με το γλωσσικό του περιβάλλον, και ταυτόχρονα να αγνοεί αυτά τα στοιχεία τα οποία απουσιάζουν από τις φωνητικές δομές που αντιλαμβάνεται συνήθως στο περιβάλλον του. Το παιδί θα αποκτήσει μια γλωσσική κωδικοποίηση μέσω της προσαρμογής του στις ηχητικές δομές της δικής του γλώσσας.

Αλλά επειδή αυτή η κωδικοποίηση είναι ορισμένη για κάθε γλώσσα, αυτή γρήγορα θα γίνει εμπόδιο στην εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, στο βαθμό που οι ήχοι της ξένης γλώσσας δεν ταιριάζουν με τα ηχητικά πρότυπα της μητρικής του γλώσσας, τα οποία του έχουν γίνει κτήμα κατά τη διάρκεια της νηπιακής του ηλικίας. Συνεπώς η γλώσσα είναι πρωταρχικά ένα είδος μουσικής, δηλαδή ένα σύνολο συγκεκριμένων ρυθμών και ήχων.

Αυτοί οι ρυθμοί και ήχοι συγκροτούν το βασικό ηχητικό υπόστρωμα επάνω στο οποίο θα βασιστούν όλες οι άλλες γνώσεις (για παράδειγμα, λεξιλογικές, συντακτικές και σημασιολογικές γνώσεις).

Αν επιθυμείτε να εξασκήσετε τις αγγλικές σας δεξιότητες με τη μέθοδο Tomatis, διαβάστε περισσότερα για το νέο μας εκπαιδευτικό ακουστικό Pronounce: www.pronounce.com

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα